وظایف مردم و دولت اسلامی در اندیشه امام خمینی ره
1- خدمتگذاری دولت
خدمتگزاری دولت در بیان رهبر فقید انقلاب چنین آمده است:
دولتها، خدمتگزار مردمند.
خدمت به خلق، خدمت به خداست.
باید فكر این معنا كنید كه خدمت كنید به كشور، خدمت كنید به ملت كه بعد از خود شما مثل مرحوم رجایی، مردم، شهادت فعلی و عملی بدهند بر اینكه شما خوبید تا خدای تبارك در محضرش شما را قبول كند. ای دولتها! فتح كشور مهم نیست، فتح قلوب مهم است. (1)
2- نقش مردم در تقویت نظام
پشتوانه اصلی برنامه های دولت، حضور مردم و حمایت های بی دریغ آنان از دولتمردان است. حضرت امام خمینی رحمه الله همواره در سخنان خود، به حضور جّدی ملت تأكید داشتند و صاحبان اصلی این كشور و انقلاب را، مردم می دانستند. ایشان در یكی از سخنرانیهای خویش فرمودند:
«این ملت است كه آمد و شما را از این همه گرفتاریها بیرون آورد و با رأی خودش، مجلس درست كرد و جمهوری اسلامی را تنفیذ كرد و رئیس جمهور درست كرد و آنها هم دولت درست كردند. همه چیزهایی كه ما داریم، از این مردم است... تا این مردم را دارید، خوف این كه بتوانند به شما آسیب برسانند، هیچ نداشته باشید».
3- هماهنگی دولت و مردم
از آنجایی كه مردم نقش اصلی و محوری در پیروزی انقلاب و برپایی حكومت اسلامی داشتند، برنامه های دولت نیز باید با خواستهای اساسی آنان هماهنگ باشد و دولتمردان، برنامه ریزی كشوری را همسو با نیازهای ملت ساماندهی و تنظیم كنند. بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله با تأكید بر این مسأله فرمودند: «در رأس برنامه های دولت، باید این مطلب باشد كه این هماهنگی را حفظ بكنند و خیال نكنند كه ما دولت هستیم و باید مسألهای را كه مطرح می كنیم، ملت بپذیرد؛ چه روی مصالحش باشد، چه نباشد... شما نمی توانید كارهایی را كه الآن در ایران هست انجام دهید، الاّ با هماهنگی با ملت. هماهنگی با ملت هم این است كه شما توجه كنید به خواستهای اینها».
4- دولت و جلب رضایت مردم
اقتدار هر كشوری، به حمایت آحاد ملت آن كشور وابسته است و تا زمانی كه مردم از خدمات دولت خود راضی و خشنود باشند، همواره در صحنه بوده و دولت خود را پشتیبانی خواهند كرد و البته همه حكومتها موظف به جلب رضایت مردم هستند. رهبر كبیر انقلاب اسلامی حضرت امام رحمه الله در این زمینه فرمودند: «تا ملت در كار نباشد، نه از دولت و نه از استانداران كاری نمی آید؛ یعنی همه دستگاه های دولتی به استثنای ملت، كاری ازشان نمیآید. از این جهت، همه ما و شما آقایان و آنهایی كه در اختیار شما هستند، همه باید كوشش كنید كه رضایت مردم را جلب بكنید در همه امور».
5- مثل علی علیه السلام باشید!
حضرت امام خمینی رحمه الله بارها به مناسبت های مختلف، خدمت صادقانه و خالصانه به محرومان، و دلسوزی و حمایت از آنان را به مسؤولان یادآور می شدند و می فرمودند: «دولت واقعا باید با تمام قدرت، آن طوری كه علی علیهالسلام برای محرومین دل میسوزاند، این هم با تمام قدرت دل بسوزاند برای محرومین؛ مثل یك پدری كه بچه هایش اگر گرسنه بمانند، چطور با دل افسرده دنبال این میرود كه آنها را سیر بكند. یك دولت امیر المؤمنین باید این طور باشد». ایشان در جای دیگر، خطاب به اعضای هیأت دولت فرمودند: «در هر صورت، آنی كه برای شما مهم است، خدمت كردن به همه طبقات، خصوصا مستضعفها، خصوصا محرومینی كه در طول تاریخ محروم بوده اند، [باشد]».
6- حقوق مردم بر دولت
مردم شریف و شجاع ایران، همیشه به وظایف خود در قبال انقلاب و كشور عمل كرده اند؛ ازاینرو، حق بزرگی بر گردن مسؤولان نظام دارند. رهبر روشن ضمیر انقلاب، حضرت امام خمینی رحمه الله فرموده اند: «مردم، دِین خودشان را به جمهوری اسلامی تاكنون ادا كردند و به تكلیف خودشان عمل كردند. مردم به آقای رئیس جمهور به آن شورا رأی دادند، حالا نوبت آقایان است كه در مقابل این همه زحمتی كه آنها كشیدند و محبتی كه آنها كردند و فداكاریها كه آنها كردند، حالا نوبت آقایان است... نوبت شماست كه باید این دِین را به این مردمی كه شما را نشاندند به این مسند، دِین خودتان را عمل بكنید، ادا كنید به مردم» و در جایی دیگر فرمودند: «اینها (مردم) حق دارند به ما و به شما، خیلی حق دارند. وقتی دولتی پیش می آید، آن هم دولتی است كه مردم به آن حق دارند، شما باید خدمت كنید به مردم. همه باید خدمتگزار اینها باشیم و شرافت همه ما به این است كه خدمت به خلق خدا كنیم».
7- پاسخگویی
شایسته است مسؤولان، پیوسته درباره عملكرد خود در دوره مدیریتشان پاسخگو باشند و گزارشی از فعالیتهای خود را به مردم ارائه دهند. با توجه به اینكه امسال از سوی رهبر معظم انقلاب، سال پاسخگویی مسؤولان نامیده شده است، بسیار نیكوست كه این گزارشها دقیقتر از همیشه باشد. حضرت امام رحمه الله نیز همواره بر بازگو كردن خدمات ارزنده قوّه های سه گانه به مردم تأكید فراوان داشتند و میفرمودند: «من باید عرض كنم كه دولت ما، دولتی است كه از بس حسن نیت دارد، مسائل خودش را ذكر نمیكند و از اول من مكّرر این را گفته ام كه شما كارهایی كه میكنید به مردم بگویید... شما باید دائما، خدمت هایی را كه كردید و من میدانم خدمتهای بسیار زیاد و ارزندهای بوده است، اینها را ذكر كنید برای مردم».
8- ضرورت انتخاب صالح
در جمهوری اسلامی ایران، همچون بسیاری از كشورهای جهان، رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت و قوه اجرایی با رأی مستقیم مردم انتخاب میشود. و در این هنگام، مردم باید با تیزبینی و آگاهی بیشتر در این انتخاب حاضر شوند و سرنوشت چهارساله كشور خود را تعیین كنند. حضرت امام رحمه الله همیشه مردم را به انتخاب اشخاصی كه از درون توده مردم بوده و درد جامعه را چشیده باشند، توصیه میكردند و میفرمودند: «توجه داشته باشند رئیس جمهور و وكلای مجلس، از طبقه ای باشند كه محرومیت و مظلومیّت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند؛ نه از سرمایه داران و زمین خواران و صدرنشینانِ مرّفه و غرق در لذات و شهوات، كه تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پا برهنگان را نمیتوانند بفهمند».
9- وظایف مردم
مردم در كنار خواسته های مشروع خود از دولت، وظایفی را نیز در قبال آن بر عهده میگیرد. نظارت بر كارهای دولت و حمایت از برنامه های اصلاحی و سازنده مسؤولان، از شمار كارهایی است كه ملت میتواند برای شكوفایی و سرافرازی كشور خود انجام دهد. معمار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله پیوسته به مردم سفارش می نمودند كه در صحنه باشند و بر كارهای دولت و مجلس نظارت كنند و حامی آنان باشند. بخشی از سخنان و نصایح آن عزیز سفر كرده به این شرح است: «ملت باید ناظر باشد به اموری كه در دولت میگذرد» و در جایی دیگر فرمودند: «یك كشور، وقتی آسیب میبیند كه ملتش بیتفاوت باشند. ملت همه باید حاضر باشند در مسائل سیاسی. مردم نباید كنار بروند. اگر مردم كنار بروند، همه شكست میخوریم. حضور شما مردم عزیز و مسلمان در صحنه است كه توطئه های ستمگران و حیله گران تاریخ را خنثی میكند».
خدمتگزاری دولت در بیان رهبر فقید انقلاب چنین آمده است:
دولتها، خدمتگزار مردمند.
خدمت به خلق، خدمت به خداست.
باید فكر این معنا كنید كه خدمت كنید به كشور، خدمت كنید به ملت كه بعد از خود شما مثل مرحوم رجایی، مردم، شهادت فعلی و عملی بدهند بر اینكه شما خوبید تا خدای تبارك در محضرش شما را قبول كند. ای دولتها! فتح كشور مهم نیست، فتح قلوب مهم است. (1)
2- نقش مردم در تقویت نظام
پشتوانه اصلی برنامه های دولت، حضور مردم و حمایت های بی دریغ آنان از دولتمردان است. حضرت امام خمینی رحمه الله همواره در سخنان خود، به حضور جّدی ملت تأكید داشتند و صاحبان اصلی این كشور و انقلاب را، مردم می دانستند. ایشان در یكی از سخنرانیهای خویش فرمودند:
«این ملت است كه آمد و شما را از این همه گرفتاریها بیرون آورد و با رأی خودش، مجلس درست كرد و جمهوری اسلامی را تنفیذ كرد و رئیس جمهور درست كرد و آنها هم دولت درست كردند. همه چیزهایی كه ما داریم، از این مردم است... تا این مردم را دارید، خوف این كه بتوانند به شما آسیب برسانند، هیچ نداشته باشید».
3- هماهنگی دولت و مردم
از آنجایی كه مردم نقش اصلی و محوری در پیروزی انقلاب و برپایی حكومت اسلامی داشتند، برنامه های دولت نیز باید با خواستهای اساسی آنان هماهنگ باشد و دولتمردان، برنامه ریزی كشوری را همسو با نیازهای ملت ساماندهی و تنظیم كنند. بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله با تأكید بر این مسأله فرمودند: «در رأس برنامه های دولت، باید این مطلب باشد كه این هماهنگی را حفظ بكنند و خیال نكنند كه ما دولت هستیم و باید مسألهای را كه مطرح می كنیم، ملت بپذیرد؛ چه روی مصالحش باشد، چه نباشد... شما نمی توانید كارهایی را كه الآن در ایران هست انجام دهید، الاّ با هماهنگی با ملت. هماهنگی با ملت هم این است كه شما توجه كنید به خواستهای اینها».4- دولت و جلب رضایت مردم
اقتدار هر كشوری، به حمایت آحاد ملت آن كشور وابسته است و تا زمانی كه مردم از خدمات دولت خود راضی و خشنود باشند، همواره در صحنه بوده و دولت خود را پشتیبانی خواهند كرد و البته همه حكومتها موظف به جلب رضایت مردم هستند. رهبر كبیر انقلاب اسلامی حضرت امام رحمه الله در این زمینه فرمودند: «تا ملت در كار نباشد، نه از دولت و نه از استانداران كاری نمی آید؛ یعنی همه دستگاه های دولتی به استثنای ملت، كاری ازشان نمیآید. از این جهت، همه ما و شما آقایان و آنهایی كه در اختیار شما هستند، همه باید كوشش كنید كه رضایت مردم را جلب بكنید در همه امور».
5- مثل علی علیه السلام باشید!
حضرت امام خمینی رحمه الله بارها به مناسبت های مختلف، خدمت صادقانه و خالصانه به محرومان، و دلسوزی و حمایت از آنان را به مسؤولان یادآور می شدند و می فرمودند: «دولت واقعا باید با تمام قدرت، آن طوری كه علی علیهالسلام برای محرومین دل میسوزاند، این هم با تمام قدرت دل بسوزاند برای محرومین؛ مثل یك پدری كه بچه هایش اگر گرسنه بمانند، چطور با دل افسرده دنبال این میرود كه آنها را سیر بكند. یك دولت امیر المؤمنین باید این طور باشد». ایشان در جای دیگر، خطاب به اعضای هیأت دولت فرمودند: «در هر صورت، آنی كه برای شما مهم است، خدمت كردن به همه طبقات، خصوصا مستضعفها، خصوصا محرومینی كه در طول تاریخ محروم بوده اند، [باشد]».
6- حقوق مردم بر دولت
مردم شریف و شجاع ایران، همیشه به وظایف خود در قبال انقلاب و كشور عمل كرده اند؛ ازاینرو، حق بزرگی بر گردن مسؤولان نظام دارند. رهبر روشن ضمیر انقلاب، حضرت امام خمینی رحمه الله فرموده اند: «مردم، دِین خودشان را به جمهوری اسلامی تاكنون ادا كردند و به تكلیف خودشان عمل كردند. مردم به آقای رئیس جمهور به آن شورا رأی دادند، حالا نوبت آقایان است كه در مقابل این همه زحمتی كه آنها كشیدند و محبتی كه آنها كردند و فداكاریها كه آنها كردند، حالا نوبت آقایان است... نوبت شماست كه باید این دِین را به این مردمی كه شما را نشاندند به این مسند، دِین خودتان را عمل بكنید، ادا كنید به مردم» و در جایی دیگر فرمودند: «اینها (مردم) حق دارند به ما و به شما، خیلی حق دارند. وقتی دولتی پیش می آید، آن هم دولتی است كه مردم به آن حق دارند، شما باید خدمت كنید به مردم. همه باید خدمتگزار اینها باشیم و شرافت همه ما به این است كه خدمت به خلق خدا كنیم».
7- پاسخگویی
شایسته است مسؤولان، پیوسته درباره عملكرد خود در دوره مدیریتشان پاسخگو باشند و گزارشی از فعالیتهای خود را به مردم ارائه دهند. با توجه به اینكه امسال از سوی رهبر معظم انقلاب، سال پاسخگویی مسؤولان نامیده شده است، بسیار نیكوست كه این گزارشها دقیقتر از همیشه باشد. حضرت امام رحمه الله نیز همواره بر بازگو كردن خدمات ارزنده قوّه های سه گانه به مردم تأكید فراوان داشتند و میفرمودند: «من باید عرض كنم كه دولت ما، دولتی است كه از بس حسن نیت دارد، مسائل خودش را ذكر نمیكند و از اول من مكّرر این را گفته ام كه شما كارهایی كه میكنید به مردم بگویید... شما باید دائما، خدمت هایی را كه كردید و من میدانم خدمتهای بسیار زیاد و ارزندهای بوده است، اینها را ذكر كنید برای مردم».
8- ضرورت انتخاب صالح
در جمهوری اسلامی ایران، همچون بسیاری از كشورهای جهان، رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت و قوه اجرایی با رأی مستقیم مردم انتخاب میشود. و در این هنگام، مردم باید با تیزبینی و آگاهی بیشتر در این انتخاب حاضر شوند و سرنوشت چهارساله كشور خود را تعیین كنند. حضرت امام رحمه الله همیشه مردم را به انتخاب اشخاصی كه از درون توده مردم بوده و درد جامعه را چشیده باشند، توصیه میكردند و میفرمودند: «توجه داشته باشند رئیس جمهور و وكلای مجلس، از طبقه ای باشند كه محرومیت و مظلومیّت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند؛ نه از سرمایه داران و زمین خواران و صدرنشینانِ مرّفه و غرق در لذات و شهوات، كه تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پا برهنگان را نمیتوانند بفهمند».
9- وظایف مردم
مردم در كنار خواسته های مشروع خود از دولت، وظایفی را نیز در قبال آن بر عهده میگیرد. نظارت بر كارهای دولت و حمایت از برنامه های اصلاحی و سازنده مسؤولان، از شمار كارهایی است كه ملت میتواند برای شكوفایی و سرافرازی كشور خود انجام دهد. معمار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله پیوسته به مردم سفارش می نمودند كه در صحنه باشند و بر كارهای دولت و مجلس نظارت كنند و حامی آنان باشند. بخشی از سخنان و نصایح آن عزیز سفر كرده به این شرح است: «ملت باید ناظر باشد به اموری كه در دولت میگذرد» و در جایی دیگر فرمودند: «یك كشور، وقتی آسیب میبیند كه ملتش بیتفاوت باشند. ملت همه باید حاضر باشند در مسائل سیاسی. مردم نباید كنار بروند. اگر مردم كنار بروند، همه شكست میخوریم. حضور شما مردم عزیز و مسلمان در صحنه است كه توطئه های ستمگران و حیله گران تاریخ را خنثی میكند».